Dlaczego potrafimy widzieć w różnych odległościach? Dlaczego na jedne odległości widzimy wyraźnie, a na inne nie? Zdolność naszego oka, która polega na nastawczości to akomodacja.
Proces widzenia – co warto o nim wiedzieć?
Proces widzenia jest niezwykle złożony. Oko jako jeden z najmniejszych organów naszego ciała posiada niezwykłe mechanizmy, dzięki którym nasz układ wzrokowy działa i pozwala nam widzieć świat. Światło, które wpada do oka, musi przejść kilka ważnych warstw gałki ocznej, aby odpowiednio ukształtować się i dotrzeć do dna oka, a następnie nerwem wzrokowym do naszego mózgu.
Jedną z takich „warstw” jest soczewka. Umieszczona w przedniej części oka, przeźroczysta i bardzo elastyczna. Soczewka zawieszona jest na silnie unerwionej obrączce rzęskowej. Po otrzymaniu impulsu z układu nerwowego mięsień rzęskowy kurczy się lub rozkurcza, a obrączka rzęskowa napina się lub zwalnia napięcie, przez co soczewka zmienia swój kształt, a my możemy widzieć wyraźnie w różnych odległościach.
Mechanizm ten często porównywany jest do balonika z powietrzem lub bez. Gdy patrzymy daleko, soczewka staje się bardziej płaska (balonik bez powietrza), gdy patrzymy blisko, staje się bardziej wypukła (balonik z powietrzem).
Funkcjonując w życiu codziennym, gdy akomodacja działa prawidłowo, gdzie nie spojrzymy, widzimy wyraźnie i nie odczuwamy tej natychmiastowej zmiany, która zachodzi w naszych oczach.
Jak zmienia się zdolność akomodacji oka?
Zdolność akomodacji oka zmienia się wraz z wiekiem:
- Do 1 roku życia moc soczewki jest najsilniejsza.
- Do 8 roku życia moc soczewki stopniowo maleje, choć wciąż jest bardzo sprawna!
- Do 14 r.ż. obserwujemy niewielki spadek mocy, który około 14 r.ż. stabilizuje się.
- Około 40 r.ż. zmniejsza się elastyczność soczewki przez co zaczynamy gorzej widzieć w bliskich odległościach.
- Około 60 r.ż. soczewka przestaje być elastyczna, oko prawie nie akomoduje.
Przedstawiony powyżej schemat to proces fizjologiczny, który dotyczy każdego z nas.
A co gdy pojawia się lub występuje wada wzroku?
U dzieci dzięki silnie działającej akomodacji (bardzo dużej elastyczności soczewki) dochodzi do kompensacji nawet bardzo dużych wad wzroku. Często spotykam się w gabinecie ze słowami rodziców: „moje dziecko ma świetny wzrok, zbiera wszystkie okruszki z dywanu”, po czym w dokładnym badaniu okazuje się, że ma dużą wadę wzroku. To właśnie jest ta kompensacja.
Najczęściej, gdy akomodacja przestaje „sobie radzić” u młodszych dzieci, przedszkolaków pojawia się okresowe zezowanie lub nagły zez stały. U starszych dzieci najczęstsze objawy to:
- bóle głowy, częste mruganie, pocieranie oczu, łzawienie;
- słaba koncentracja, niechęć do nauki czytania, pisania;
- liczne błędy, wolne tempo podczas przepisywania z tablicy;
- osłabiona ostrość wzroku do dali podczas dłuższego patrzenia na bliską odległość;
- także choroba lokomocyjna.
Polecamy do czytania: Niepokojące objawy u dziecka, które mogą świadczyć o problemach ze wzrokiem
Najczęstszą przyczyną zaburzeń akomodacji u dzieci jest nieskorygowana wada wzroku, a także nadmierny wysiłek wzrokowy do bliży (długi czas czytania lub używania tzw. małej elektroniki). Na akomodację wpływa także zez ukryty oraz niedomoga konwergencji.
Gdy pojawi się wada wzroku, bardzo ważne jest szybkie jej skorygowanie. Wada wzroku zaburza pracę soczewki, dzięki korekcji okularowej przywracamy akomodacji możliwość swobodnego funkcjonowania. Oko dziecka może dalej prawidłowo rosnąć, dzięki czemu zmysł wzroku rozwija się bez zaburzeń.
W przypadku krótkowzroczności jest to niezwykle ważne, gdyż nieprawidłowości w pracy soczewki wpływają w znaczny sposób na powiększenie się wady.
Co wpływa pozytywnie na pracę akomodacji?
Najlepiej na funkcjonowanie naszej soczewki wpływa długotrwałe patrzenie w dal. A także ogólny dobry stan psychofizyczny naszego organizmu. Jak już pisałam, za pracę soczewki odpowiada układ nerwowy więc stres, choroba, zła dieta, rozdrażnienie, odwodnienie będą również negatywnie wpływały na akomodację.
Dlatego, aby dbać o wzrok i cieszyć się dobrym widzeniem pamiętajmy o:
- Regularnej profilaktyce – badania wzroku raz w roku!
- Odpowiednio dobranej korekcji okularowej.
- Zasadzie 20/20/20 – podczas patrzenia do bliży co 20 min. na 20 sek. patrzymy w dal, zwłaszcza kiedy używamy elektroniki w bliskich odległościach lub długo czytamy.
- Przebywaniu 2 godziny dziennie na zewnątrz i patrzeniu po horyzont.
- Aktywności fizycznej: jazda na rowerze, gra w piłkę, pływanie wspaniale wpływają na rozluźnianie akomodacji.
- Regeneracji – silny lub długotrwały stres, brak snu wpływają na napięcie soczewki
- Piciu wody i zdrowym odżywianiu.
Akomodację można, a nawet trzeba ćwiczyć! Jeżeli borykacie się z zaburzeniami akomodacji, warto udać się do specjalisty na diagnozę oraz po zestaw odpowiednich ćwiczeń.
