Prezbiopia (inaczej starczowzroczność) nie jest chorobą, lecz wadą wzroku. Wszystkie niedogodności nią spowodowane, utrudniające pracę wzrokową z bliska, można z powodzeniem korygować okularami, soczewkami kontaktowymi, a nawet poprzez chirurgię refrakcyjną.
Ale od początku. Czym dokładnie objawia się prezbiopia? Jej pojawienie się wywołuje przede wszystkim problemy z wyraźnym widzeniem w bliskich odległościach, utrudniając czytanie, obsługę komputera czy smartfona albo nawlekanie igły i szycie. Jednocześnie pogorszeniu ostrości wzroku towarzyszą objawy zmęczenia, takie jak ból i napięcie oczu, które zazwyczaj stają się bardziej dokuczliwe w ciemnym oświetleniu.
Najbardziej jednak charakterystyczną oznaką prezbiopii jest odruchowe oddalanie od siebie przedmiotów bliskich, co umożliwia ich wyraźniejsze widzenie.
Symptomy prezbiopii
Zazwyczaj pierwsze symptomy prezbiopii zaczynamy odczuwać około 40 roku życia, jednak nie jest to regułą. Szybciej na pogorszenie ostrości wzroku z bliska skarżyć się będą osoby dalekowzroczne (noszące „plusy”), podczas gdy u osób krótkowzrocznych (noszących „minusy”) problem pojawia się nieco później. Krótkowidze często próbują też sobie radzić zdejmując okulary korygujące wadę wzroku do dali, lecz warto pamiętać, że nie zawsze jest to właściwe rozwiązanie.
Uważa się, że powyższe zmiany w widzeniu przedmiotów bliskich następują wskutek kumulującej się modyfikacji struktury soczewki, która uwidacznia się wraz z wiekiem. W dużym uproszczeniu można powiedzieć, że działa ona jak obiektyw, umożliwiając nam wyostrzanie obrazu na różne odległości patrzenia – jest to tak zwana akomodacja. Proces akomodacji jest możliwy dzięki temu, że umieszczona w elastycznej torebce soczewka może zmieniać swoją krzywiznę (a zatem moc). Postępujące z wiekiem obniżenie elastyczności soczewki, doprowadza stopniowo do zmniejszenia zakresu ostrego widzenia. Reakcja akomodacji na zmianę odległości patrzenia jest odruchowa, dlatego tak irytująca jest pojawiająca się nagle utrata możliwości ostrego widzenia z bliska.
Dodatkowo, wraz z biegiem lat zmianie ulega również głębia ostrości, ponieważ nasze źrenice coraz słabiej reagują na zmiany oświetlenia. Stąd dotykające nas po 40 roku życia pogorszenie widzenia, dokuczliwe szczególnie podczas pracy wzrokowej w bliskich odległościach. Bywa jednak, że obserwujemy w tym czasie również pogorszenie ostrości wzroku do dali.
Zmniejszanie zakresu akomodacji
Warto wiedzieć, że zmniejszanie zakresu akomodacji to proces, który zaczyna się już w dzieciństwie i jak dotąd nie znaleziono sposobu na jego powstrzymanie. Z tego powodu, jeśli zauważymy, że podczas czytania czy obsługi telefonu zaczyna „brakować nam rąk”, należy wybrać się na dokładne badanie wzroku. Tylko specjalista może bowiem prawidłowo dobrać moce okularów, biorąc pod uwagę nie tylko wiek, ale również inne istniejące wady wzroku, w tym astygmatyzm. Duże znaczenie ma także ustalenie ze specjalistą najbardziej komfortowej odległości pracy i właściwe dopasowanie korekcji do rodzaju wykonywanej pracy.
Dobrze dobrane okulary
Jak wspomniano wcześniej, pierwszą reakcją na utratę komfortowego widzenia z bliska jest odsuwanie od siebie obserwowanych przedmiotów – telefonu, książki, monitora komputera. Zakup niedrogich gotowych okularów z apteki nie stanowi tutaj właściwego rozwiązania problemów z ostrym widzeniem w bliży wzrokowej ze względu na niską jakość optyczną soczewek i brak dopasowania, m.in. do naszego rozstawu źrenic. Osoby, które mają problemy zarówno z widzeniem z bliska jak i daleka najwięcej korzyści będą czerpały z użytkowania okularów progresywnych, które zapewniają wyraźny obraz na wszystkie odległości patrzenia. Dla osób dopiero zaczynających swoją przygodę z okularami najbardziej korzystnym rozwiązaniem mogą się okazać soczewki relaksujące akomodację lub zwyczajne, jednoogniskowe okulary do czytania.
Warto również pamiętać, że odsuwanie w czasie zakupu pierwszych okularów w żaden sposób nie wpłynie na tempo wzrostu wady wzroku do bliży. Jak wspomniano powyżej, prezbiopia polega na stopniowym zmniejszaniu się zakresu akomodacji i jak dotąd nie znaleziono takich środków optycznych czy farmaceutycznych, które pozwoliłyby ją zatrzymać. Zaopatrzenie się w okulary do czytania ani nie spowolni, ani nie przyspieszy postępowania starczowzroczności, z pewnością jednak znacząco poprawi komfort widzenia w bliskich odległościach. Dobra wiadomość jest taka, że „plusy” nie będą rosnąć bez końca i około 55 – 60 roku życia możemy liczyć na ustabilizowanie się tej wady wzroku.
Okulary progresywne
Konieczność zmiany okularów do czytania na te do dali i odwrotnie bywa uciążliwa, dlatego optycy często polecają okulary progresywne, będące najbardziej uniwersalnym rozwiązaniem.
Okulary z soczewkami progresywnymi posiadają kilka obszarów korekcji, pozwalających użytkownikowi widzieć wyraźnie na każdą odległość. W górnej części soczewek znajduje się obszar do dali, zapewniający komfortowe pole widzenia na przykład podczas prowadzenia samochodu, oglądania telewizji, filmu w kinie lub podziwiania krajobrazu. Obszar pośredni, zwany również strefą progresji, to środkowa część soczewek okularowych, w której moc stopniowo i łagodnie zaczyna przechodzić z korekcji dali na korekcję dostosowaną do bliży.
Szerokość tego obszaru zależy od wybranej indywidualnie dla każdego użytkownika konstrukcji soczewek. Mimo iż jest to jej najwęższa część, umożliwia użytkownikowi wyraźne widzenie na dystansach pośrednich, takich jak ekran komputera lub deska rozdzielcza samochodu. Obszar do bliży umiejscowiony jest w dolnej części soczewek i jest przeznaczony do czytania lub oglądania obiektów z bliska. W obszarze tym moc soczewek jest największa, co gwarantuje komfortowe, szerokie pole widzenia.
Okulary progresywne to bardzo wygodne rozwiązanie, jednak w przypadku gdy dużo czasu spędzamy pracując w bliży, np. przed komputerem lub w zawodzie wymagającym wysokiego poziomu koncentracji i precyzji, albo mamy specjalistyczne hobby, to może okazać się ono niewystarczające. W takiej sytuacji dobrze sprawdzą się okulary do bliży i odległości pośrednich, zwane również okularami „do pomieszczeń”.
