Krótkowzroczność, czyli miopia, to wada wzroku, która staje się coraz częstsza wśród dzieci na całym świecie, szczególnie w Azji Wschodniej. Pogorszenie widzenia występujące w tej wadzie wzroku wpływa na naukę, codzienne funkcjonowanie, a w przyszłości może prowadzić do poważnych chorób oczu, takich jak odwarstwienie siatkówki czy jaskra.
Do tej pory naukowcy wiedzieli, że na rozwój krótkowzroczności wpływają geny, styl życia, ilość czasu spędzanego na świeżym powietrzu czy korzystanie z urządzeń elektronicznych. Rola środowiska, zwłaszcza jakości powietrza, była jednak słabiej zbadana i trudna do jednoznacznego określenia.
Nowe dowody z badań nad wpływem powietrza na wzrok
Najnowsze badanie opublikowane w czasopiśmie „PNAS Nexus”, przez naukowców z Uniwersytetu w Tianjin oraz z Uniwersytetu w Birmingham dostarcza dowodów na to, że zanieczyszczenie powietrza może mieć wpływ na zdrowie oczu dzieci.
Badacze przeanalizowali dane pochodzące od około 30 tysięcy uczniów w wieku szkolnym, uwzględniając różne czynniki, takie jak genetyka, styl życia, czas spędzany na świeżym powietrzu, korzystanie z ekranów oraz poziom zanieczyszczeń powietrza, w tym stężenie dwutlenku azotu (NO₂) i drobnych pyłów zawieszonych PM2.5.
Dzięki wykorzystaniu nowoczesnych metod analizy i uczenia maszynowego udało się odseparować wpływ poszczególnych czynników, by sprawdzić, czy powietrze oddziałuje na wzrok niezależnie od pozostałych zmiennych.
Czyste powietrze a ostrość widzenia u dzieci
Wyniki badań wskazują, że dzieci mieszkające w miejscach o czystszym powietrzu mają lepszą ostrość wzroku niż te, które na co dzień narażone są na wyższy poziom zanieczyszczeń.
Co istotne, efekt ten utrzymywał się nawet wtedy, gdy wzięto pod uwagę genetyczne predyspozycje czy nawyki związane z trybem życia.
Największe korzyści z czystego powietrza odnotowano u młodszych dzieci, uczęszczających do szkoły podstawowej.
Dzieci z łagodną lub umiarkowaną krótkowzrocznością reagowały na poprawę jakości powietrza lepiej niż te z wysoką krótkowzrocznością czy starsze, u których genetyka odgrywała większą rolę.
Rola środowiska w profilaktyce krótkowzroczności
Chociaż badanie ma charakter obserwacyjny i nie dowodzi wprost, że to zanieczyszczenie powietrza jest przyczyną pogorszenia wzroku, jego wyniki sugerują, że środowisko odgrywa istotną rolę w rozwoju tej wady.
Możliwe, że na pogarszanie się widzenia wpływają także inne czynniki powiązane z obszarami o dużym ruchu samochodowym czy gęstej zabudowie, takie jak brak terenów zielonych czy mniejszy dostęp do światła dziennego.
Autorzy badania zwracają jednak uwagę, że poprawa jakości powietrza to stosunkowo łatwy do wdrożenia element profilaktyki, który może wspierać zdrowie dzieci.
Jak chronić wzrok najmłodszych
Praktyczne wnioski z tego badania są bardzo ważne. Jeśli kolejne analizy potwierdzą te wyniki, ograniczanie zanieczyszczeń może stać się częścią działań chroniących wzrok najmłodszych.
Wprowadzenie stref wolnych od ruchu samochodowego wokół szkół, montowanie oczyszczaczy powietrza w klasach czy ogólne zmniejszanie emisji spalin i pyłów w miastach mogłoby mieć pozytywny wpływ na rozwój dzieci.
Szczególnie ważne jest podjęcie działań jak najwcześniej, kiedy krótkowzroczność dopiero zaczyna się rozwijać i jest jeszcze odwracalna.
Wnioski dla rodziców i społeczności
Badanie pokazuje, że powietrze, którym oddychają dzieci, nie jest obojętne dla ich wzroku.
Genetyki nie możemy zmienić, ale mamy wpływ na środowisko.
Dzięki temu, dbając o czystsze powietrze, możemy nie tylko chronić płuca czy serce, lecz także pomóc dzieciom widzieć wyraźniej i zdrowiej dorastać.
Na podstawie artykułu: Xi Chen, Yuqing Dai, Ruihua Wei, Bei Du, Congchao Lu, A Robert MacKenzie, Nai-jun Tang, Zongbo Shi, Hua Yan, Benefits of clean air for school children’s vision health, PNAS Nexus, Volume 4, Issue 9, September 2025, pgaf279, https://doi.org/10.1093/pnasnexus/pgaf279
